Першая палова чэрвеня стала не столькі часам выпуску новых версій праграм, колькі часам элегічных разважанняў распрацоўнікаў над некаторымі праблемнымі кропкамі развіцця ВПЗ. За гэтыя мінулыя дні абмяркоўваліся цяжкасці, якія ўзніклі з выпускам OpenSUSE 12.2, у чарговы раз ўспыхнулі страсці вакол UEFI, а Торвальдс зноў раскрытыкаваў GNOME 3. З праграм варта адзначыць выпуск першай стабільнай версіі Mplayer, хоць і тут таксама абышлося не без недарэчнасцяў.

Колькасць і якасць

Распрацоўнікі дыстрыбутыва openSUSE абвясцілі аб магчымай затрымцы афіцыйнага выхаду версіі 12.2 з кодавым імем Mantis. Новая версія openSUSE павінна была з'явіцца ў сярэдзіне ліпеня. Аднак дыстрыбутыў усё яшчэ ўтрымоўвае ў сабе вялікую колькасць "чырвоных" пакетаў, гэта значыць пакетаў, што маюць нездавальняючую працаздольнасць. Таму openSUSE 12.2 верагодней чакаць дзесьці восенню.

На самой справе праблемы, якія ўсталі перад супольнасцю openSUSE, маюць больш агульную прыроду. Гэтыя праблемы можна ахарактарызаваць як крызіс традыцыйных дыстрыбутываў, што развіваюцца па "кірмашовым" метадзе вялікай колькасцю незалежных распрацоўнікаў.

Першымі з гэтай праблемай сутыкнуліся ў праекце Debian. Мы ў свой час у мінулых нумарах "Камп'ютэрных Вестак" не раз надавалі ўвагу эпапеі з пастаяннымі пераносамі выпускаў стабільных версій гэтай сістэмы.

Сутнасць гэтай праблемы складаецца ў тым, што павелічэнне колькасці пакетаў у дыстрыбутыве і павелічэнне колькасці распрацоўнікаў у праекце як раз і прыводзіць да таго, што ў дыстрыбутыве ўсё больш з'яўляецца непрацаздольных праграм. Пастаянная наяўнасць якіх і не дае выпусціць афіцыйную стабільную версію сістэмы ў намечаныя раней тэрміны.

Класічныя GNU/Linux-дыстрыбутывы з'явіліся яшчэ ў 90-я гады мінулага стагоддзя. Гэта такая форма распаўсюджвання вольнага праграмнага забеспячэння, калі ўсе праграмы ўжо сабраны з зыходных кодаў ў гатовыя да запуску бінарныя файлы. Адпаведна ў гэтым выпадку вырашаюцца ўсе залежнасці паміж праграмамі, так як у GNU/Linux прыкладанні вельмі часта ўзаемазвязаныя адзін з адным.

У выніку такой формы распаўсюджвання вольнага ПЗ карыстачу не трэба нічога збіраць самому з зыходнікаў, а проста пры дапамозе пакетнага мэнэджара ўсталяваць патрэбную праграму. А пакетны мэнэджар у сваю чаргу пры неабходнасці вырашыць залежнасці і даўсталявае патрэбныя дадатковыя пакеты.

У 90-я гады, калі Linux-дыстрыбутывы з'явіліся, свабодных праграм было не вельмі шмат. Напрыклад, першы дыстрыбутыў Debian Buzz 1996-га года утрымліваў у сабе крыху менш за 500 пакетаў. І стварэнне цэлага дыстрыбутыва было практычна па сілах нават аднаму чалавеку.

Але ўжо да 2012 года колькасць пакетаў у Debian складае каля 30 000. І па законах дыялектыкі павелічэнне колькасных паказчыкаў сістэмы прыводзіць і да змены паказчыкаў якасных. У дадзеным выпадку ў дыстрыбутыве павялічылася і колькасць непрацаздольных праграм. І гэтыя непрацаздольныя пакеты пачалі ўплываць на час выпуску новых афіцыйных версій.

Павелічэнне колькасці пакетаў прыводзіць і да павелічэння колькасці энтузіястаў, якія падтрымліваюць гэтыя прыкладанні. Але пры гэтым парадаксальным чынам хуткі рост колькасці удзельнікаў праекта таксама павялічвае лік "чырвоных" пакетаў. Гэта звязана з тым, што павялічваецца інтэнсіўнасць абнаўлення кода, і, напрыклад, пасля абнаўлення версіі пакет можа працаваць без праблем, але працаздольнасць звязаных з ім пакетаў часта парушаецца.

Вось уласна з гэтымі цяжкасцямі цяпер сутыкнуліся і ў openSUSE. Каб не даводзіць праблему да хранічнага стану, ужо сфармаваныя першыя прапановы, закліканыя выправіць гэтую сітуацыю. Апублікаваны заклік да супольнасці перагледзець падыход да распрацоўкі.

Калі зусім коратка, то, па-першае, прапануецца мець спецыяльных людзей, якія займуцца "інтэграцыяй" пакетаў паміж сабой. Па-другое, дадаткова да гэтага прапануецца змяніць і агульнае стаўленне да праектаў у рэпазітарах з тым, каб прыняць стратэгію нецярпімасці да сітуацый, калі адны пакеты парушаюць працаздольнасць іншых. І, па-трэцяе, прапануецца змяніць графік выпускаў і выпускаць буйныя рэлізы толькі раз у год. Нагадаем, рэлізы openSUSE выходзяць раз у 8 месяцаў.

Дадзеныя прапановы носяць дастаткова агульны характар. Але адназначна можна сцвярджаць, што распрацоўка класічных Linux-дыстрыбутываў у далейшым зведае значныя трансфармацыі.

GNOME 3 пад агнём крытыкі

А тым часам працягвае пульсаваць яшчэ адна дыялектычная праблема з разраду "старое - новае". Лінус Торвальдс у чарговы раз выступіў з крытыкай у адрас графічнага інтэрфейсу GNOME 3. Першая порцыя крытыкі была ў мінулым годзе, калі трэці "Гном" толькі з'явіўся, і Торвальдс у засмучаных пачуццях ад сучасных канцэпцый UI нават пайшоў з Fedora на іншы дыстрыбутыў.

З выхадам Fedora 17 ён здзейсніў спробу вярнуцца на GNOME 3. Таму як нядаўна быў запушчаны сайт з дапаўненнямі, якія дазваляюць змяняць і дапоўніць базавае карыстацкае асяроддзе.

На жаль, на думку Торвальдса, нават пашырэнні - гэта "крок наперад, крок назад", бо іх трэба ўсталёўваць нават для найпростых налад. Прычым дапаўненні яшчэ і могуць апынуцца несумяшчальнымі з выкарыстоўванай версіяй GNOME.

Торвальдс так падводзіць свой вынік: "extensions можа быць сапраўды добрай ідэяй, але ў яго выкарыстанні на практыцы ёсць сур'ёзныя праблемы з юзабіліці. Сам падыход GNOME 3 "мы не даем па змаўчанні базавых інструментаў для выпраўлення простых рэчаў, але вы можаце вырашыць праблемы з дапамогай неафіцыйных пашырэнняў" здаецца поўным правалам вопыту ўзаемадзеяння з карыстачом". І, мяркуючы па "плюсам", яго меркаванне падзяляе вялікая колькасць людзей.

Страсці вакол UEFI

З з'яўленнем новай сістэмы ініцыялізацыі кампутараў UEFI, якая ідзе на змену класічнаму BIOS, таксама загарэліся дыскусіі. Хоць у дадзеным выпадку, варта сказаць, што праблема носіць хутчэй штучны і палітычны характар.

У першую чаргу гэта звязана з патрабаваннем "Майкрасофт" да вытворцаў кампутараў у абавязковым парадку выкарыстаць бяспечны рэжым UEFI для сістэм з прадусталяванай АС Windows 8, - калі яны хочуць атрымаць запаветную налепку "сумяшчальна з Windows 8". Такое патрабаванне, на думку распрацоўшчыкаў Linux-дыстрыбутываў, можа значна ўскладніць ўстаноўку гэтых дыстрыбутываў на такія кампутары.

У сваю чаргу "Майкрасофт" ці ледзь не клянецца, што будзе забяспечана тэхнічная магчымасць адключыць Secure Boot і ствараць ўласныя сертыфікаты. Але гэтым заявам, як заўсёды, не давяраюць.

Напрыклад, на думку распрацоўшчыкаў Red Hat, для звычайнага карыстальніка гэтыя тэхнічныя магчымасці могуць апынуцца вельмі складанымі. Распрацоўнікі дыстрыбутыва Fedora Linux лічаць, што недапушчальна прымушаць карыстальніка дадаткова разбірацца ў наладзе прашыўкі пры жаданні выкарыстоўваць Fedora.

Карпарацыя Red Hat вырашыла абраць "найменш горшы" спосаб барацьбы з бяспечнай загрузкай - атрымаць сертыфікат для Fedora 18 у самой Microsoft. І не трэба будзе дамаўляцца з кожным вытворцам матчыных платаў, і важдацца з уласнымі сертыфікатамі.

Гэты ключ будзе выкарыстоўвацца на першым этапе загрузкі для спецыяльнага дадатковага загрузніка, які будзе запускацца перш стандартнага загрузніка GRUB.

З іншага боку платай за гэтую прастату распрацоўшчыкі будуць вымушаныя ў GRUB 2 адключыць загрузку модуляў падчас выканання, каб забяспечыць цэласнасць бяспечнай загрузкі. Таксама функцыянальнасць ядра будзе крыху зрэзаная.

Многія лічаць, што намер Red Hat будзе ўхвалены асабіста самім Торвальдсам. Бо, як вядома,Торвальдс вялікі аматар прастаты і нават запыт пароля для налады друкаркі лічыць складанай для карыстача.

Што ж тычыцца рэальнай думкі Торвальдса на тэму UEFI, то ён не бачыць вялікай праблемы ў бяспечнай загрузцы. Роўна як і не верыць у тое, што бяспечная загрузка UEFI на самай справе павялічыць бяспеку карыстачоў

MPlayer 1

Ціха і неўзаметку распрацоўнікі вольнага медыяплэера MPlayer вырашылі пазбавіць свой праект ад статусу вечнай "бэты", у якім праект знаходзіўся больш за дзесяць гадоў, пачынаючы са свайго нараджэння. І цяпер выпушчана стабільная версія адразу з нумарам 1.1.

MPlayer вельмі вядомы і вельмі магутны кансольны плэер, які заваяваў шмат прыхільнікаў. Гэты плэер падтрымлівае вялікую колькасць медыяфарматаў, а таксама немалую колькасць спосабаў вываду - аж да магчымасці прайгравання відэа ў ASCII-фармаце ў акне тэрмінала.

MPlayer 1.1 не бліскае нейкімі кардынальнымі навінамі. Mplayer зараз выкарыстоўвае ўбудаваны дэкодэр гуку ў фармаце AAC. Магчыма эксперыментальная падтрымка бінарных кодэкаў QuickTime. Дададзеная падтрымка субтытраў ў фарматах PGS (BluRay), DVB і XSUB.

Але пры гэтым варта нагадаць, што ўжо год існуе праект MPlayer 2. Каб не заблытацца, трэба патлумачыць, што MPlayer 2 - гэта форк MPlayer 1, які сумяшчальны з арыгінальным MPlayer на ўзроўні канфігурацыі, опцый каманднага радка і пратаколу выдаленага кіравання.

Адрозніваецца MPlayer 2 ад свайго родзіча перапрацоўкай і аптымізацыяй ўнутранай структуры праграмы, выдаленнем MEncoder. Груба кажучы, MPlayer 2 - гэта спрошчаная варыяцыя MPlayer 1 і многія карыстальнікі аддаюць перавагу як раз яму.

Міхаіл АСТАПЧЫК