Ў цэнтры ўвагі чарговага агляду ВПЗ будуць бэта-версіі дзвюх Linux-сістэм: Red Hat Enterprise Linux 7 і прыставачнай аперацыйнай сістэмы SteamOS. Заадно згадаем і выйсце Fedora 20.

На мінулым тыдні выйшлі бэта-версіі дзвюх Linux-дыстрыбутываў, якія, здавалася б, знаходзяцца на розных канцах свету інфармацыйных тэхналогій: RHEL - гэта стары ўстояны карпаратыўны дыстрыбутыў, а толькі што з'явіўшаяся АС SteamOS - сістэма для забавак і гульняў. Аднак гэтыя розныя па прызначэнні сістэмы маюць агульнае імкненне даць спажыўцу стабільнасць і нязменнасць сістэмнага праграмнага інтэрфейсу. І гэта стабільнасць сістэмнага ABI становіцца запатрабаванай не толькі ў карпаратыўным сектары, але нават і для звычайных карыстачоў Linux-сістэм, што падрабязней і растлумачым ніжэй у аглядзе.

Чаму Red Hat Enterprise Linux?

Адзінаццатага снежня кампанія Red Hat абвясціла пра выпуск бэта-версіі дыстрыбутыва Red Hat Enterprise Linux 7. І гэта правільна, бо ўжо праз тыдзень пачнецца калядны перыяд, калі мала знойдзецца ахвотнікаў унікаць у падрабязнасці такой сур'ёзнай сістэмы і ўключацца ў зваротную сувязь з распрацоўнікамі.

Red Hat Enterprise Linux (RHEL) - камерцыйны Linux-дыстрыбутыў амерыканскай карпарацыі Red Hat. Сістэма RHEL актыўна выкарыстоўваецца як аперацыйная сістэма ў карпаратыўных цэнтрах апрацоўкі дадзеных, а таксама як платформа для "хмарных" тэхналогій. Кампанія, дарэчы, летась адзначае сваё дваццацігоддзе, у фінансавым стаўленні дэманструючы штогадовую выручку больш мільярда даляраў.

Здавалася б, дзіўна, што хтосьці плаціць грошы за тое, што ў іншым месцы існуе зусім бясплатна. Бо ўсе дыстрыбутывы Linux маюць практычна аднолькавы набор софту - што RHEL, што які-небудзь Slackware Linux. Але агульнавядомым сакрэтам поспеху Red Hat з'яўляецца наяўнасць падтрымкі сваёй сістэмы па падпісцы, хоць сам дыстрыбутыў RHEL распаўсюджваецца бясплатна ў зыходных кодах. Іншая справа, што пад падтрымкай варта разумець шырэйшы спектр паслуг, чым проста своечасовы выпуск абнаўленняў і патчаў бяспекі.

Напрыклад, у Red Hat Enterprise Linux забяспечваецца нязменнасць праграмных інтэрфейсаў ядра Linux у кожнай асобнай галінцы сістэмы. Гэта значыць, што у кожнай галінцы RHEL гарантаваны сталы ABI-інтэрфейс ядра на ўсім працягу сямігадовага жыццёвага цыклу дыстрыбутыва, як з пункту гледжання стабільнасці сістэмных выклікаў, так і з пазіцыі інтэрфейсу для драйвераў прылад. Напрыклад, з практычнага пункта гледжання гэта дае магчымасць эксплуатаваць шматлікія эксклюзіўныя камерцыйныя праекты ці прыкладанні без мадыфікацый і перакампіляванняў і ў RHEL 6.0, і ў RHEL 6.1, і ў RHEL 6.2 і г.д. А вось у іншых дыстрыбутывах гэты сістэмны праграмны інтэрфейс змяняецца ад версіі да версіі, што патрабуе перасборкі прыкладанняў для кожнай новай версіі дыстрыбутыва. А для сектара "энтерпрайз" такая мітусня са сталай перасборкай прыкладанняў непрымальная.

І тэрмін падтрымкі кожнай галінкі RHEL дастаткова вялікі па часе. Напрыклад, абнаўленні для бягучай стабільнай шостай галінкі гэтага прамысловага дыстрыбутыва будуць выпускацца аж да 2020-га года.

А цяпер нават звычайныя карыстачы Linux не імкнуцца абнаўляць сваю сістэму кожнае паўгоддзе. І некаторым аналогам RHEL можна, для прыкладу, назваць дыстрыбутывы з працяглай падтрымкай, як напрыклад, Ubuntu LTS. Хоць у апошнім абнаўленні Ubuntu LTS 12.04.03 маюцца версіі з рознымі ядрамі, што можа разглядацца як адыход ад ідэалогіі стабільнага сістэмнага праграмнага інтэрфейсу.

Для камерцыйнай сістэмы немалаважным будзе і паказчыкі сукупнага кошту валодання (TCO. Red Hat, як камерцыйная фірма, можа сабе дазволіць заказваць прапагандысцка-маркецінгавыя даследаванні на гэту тэму. Паводле аднаго такога нядаўняга даследавання, сукупны кошт валодання рашэнняў на аснове Red Hat Enterprise Linux у разліку на аднаго карыстача ніжэй на 34%, чым пры выкарыстанні рашэнняў на базе Windows Server.

Асаблівасці RHEL 7

Зараз скажам пра непасрэдныя асаблівасці бэта-версіі RHEL 7. Як ужо было сказана вышэй, гэты дыстрыбутыў галоўным чынам ужываецца ў якасці карпаратыўных сервераў, кластарных сістэм захоўвання, файлавых сховішчаў вялікага аб'ёму. Цяпер Red Hat актыўна асвойвае рынак віртуалізацыі. І RHEL 7 працягвае і далей рухацца ў бок "крывавага энтерпрайзу", пра што сведчаць асноўныя навіны бэта-версіі.

• спынена фармаванне 32-разрадных зборак, для загрузкі і ўсталёўкі даступны толькі варыянт x86_64:
• пры ўсталёўцы ў якасці файлавай сістэмы па змаўчанні з гэтага часу прапануецца файлавая сістэма XFS, што падтрымлівае стварэнне сховішчаў памерам да 500 Тб;
• у RHEL 7 прыкладанні могуць быць запушчаны ў ізаляваных асяроддзях, якія выкарыстоўваюць тэхналогію кантэйнераў;
• падтрымка 40Gb Ethernet;
• падтрымка OpenLMI - уніфікаваных сродкаў для спрашчэння выдаленага кіравання Linux-сістэмамі.

Але больш падрабязна пра сістэмныя асаблівасці RHEL 7 варта казаць з выйсцем фінальнай версіі.

Але вось жадалася б адзначыць новы момант у стаўленні выкарыстання гэтай сістэмы. Як дэсктоп, сістэма Red Hat Enterprise Linux ніколі раней сур'ёзна не разглядалася. Аднак цяпер, калі нават звычайныя карыстачы выбіраюць стабільнасць і працяглы тэрмін падтрымкі сістэмы і не жадаюць абнаўляцца кожныя паўгода, RHEL можа разглядацца і як звычайная дэсктопная АС.

У якасці базавага графічнага асяроддзя для працоўных станцый RHEL 7 прапануецца GNOME 3.8. Як вядома, GNOME 3 - гэта карыстацкі інтэрфейс у стылі мадэрн. Аднак у RHEL 7 гэта працоўнае асяроддзе будзе па змаўчанні рэалізавана ў выглядзе класічнага варыянту працоўнага стала ў стылі GNOME 2. Але карыстачы пры жаданні змогуць хутка пераключыцца на новы інтэрфейс GNOME Shell.

Інакш кажучы, RHEL не пайшлі па шляху кампаніі Microsoft, якая для папулярызацыі свайго новага інтэрфейсу Metro Modern змушана скрыжаваць класічны і мадэрнісцкі стыль у нейкі дзіўны гібрыд без магчымасці выбару. А вось у карыстачоў RHEL 7 выбар паміж класікай і мадэрнам будзе.

Так што ёсць рацыя запампаваць вобраз новай бэта-версіі RHEL не толькі адмінам. Гатовыя ўсталявальныя выявы публічна даступныя і падрыхтаваны для архітэктур x86_64, s390x і ppc64.

Да таго ж існуюць і альтэрнатыўныя дыстрыбутывы, створаныя на аснове кода RHEL. Распрацоўнікі праекта CentOS плануюць стварэнне зборкі CentOS7 Beta1, якая будзе сінхранізавана з пакетнай базай RHEL 7. "Паразітуе" на RHEL і Oracle, якая не толькі бясплатна распаўсюджвае свой клон RHEL - Oracle Linux - але і бясплатна забяспечвае яго падтрымку. Магчыма з'явіцца Oracle Linux і на аснове бэты сёмай "Чырвонай шапкі".

Fedora 20

Агульнавядомы факт, што ў якасці асновы для RHEL выкарыстоўваецца дыстрыбутыў Fedora. Гэта звычайная сістэма, якая развіваецца на грамадскіх пачатках і без забеспячэння якой-небудзь стабільнасці сістэмнага інтэрфейсу, і кожная новая версія якой выходзіць раз у паўгода.

У якасці асновы для бэта-выпуску Red Hat Enterprise Linux 7 былі скарыстаны тэхналогіі, даступныя ў версіях дыстрыбутыва Fedora 18 - 19. А 17 снежня павінен з'явіцца выпуск Fedora 20. У сувязі з выйсцем RHEL 7 гэта версія Fedora з'яўляецца прахадной і можа быць цікавая хіба што для тых, хто шукае альтэрнатывы апошняму выпуску Ubuntu.

Для карыстачоў на тэрыторыі пост-СССР як заўсёды можна рэкамендаваць варыянт Fedora расійскага распрацоўніка А. Шэйна - RFRemix. Гэта версія ўключае шмат дадатковых магчымасцяў у параўнанні з арыгінальнай "Фядорай".

• магчымасць выкарыстання VPN ва ўсталёўніку;
• падтрымка рэпазітароў RPM Fusion і Russian Fedora ва ўсталёўніку;
• выпраўлена ўсталёўка мінімальных рэжымаў для GNOME і KDE;
• FreeType сабраны з падтрымкай subpixel rendering і subpixel hinting;
• Fontconfig выкарыстоўвае патчы з Ubuntu для лепшага адлюстравання на LCD маніторах;
• бібліятэка для працы з тэгамі аўдыёфайлаў Taglib выпраўлена патчам, што дазваляе некаторым плэерам (vlc, qmmp) карэктна адлюстроўваць mp3 файлы з тэгамі ў CP1251;
• Unzip правільна апрацоўвае кірыліцу.

SteamOS 1.0

А да Каляд гульнявая кампанія Steam арганізавала абмежаванае тэставанне сваіх гульнявых прыставак Steam Machines, а таксама быў выпушчаны папярэдні варыянт аперацыйнай сістэмы SteamOS для гэтых гульнявых кансоляў. У сувязі з тым, што SteamOS - прыставачная сістэма, ахвотнікам пратэставаць гэту АС варта ўлічваць, што для гэтай справы запатрабуецца жалеза прыблізна адпаведнае магутнасцям прыставак: працэсар з архітэктурай x86_64, 4 Гб АЗП, 500 Гб цвёрды дыск, відэакарта NVIDIA і падтрымка загрузкі ў рэжыме UEFI. Хоць, па меркаванні кампаніі, азнаёміцца са SteamOS сёння варта толькі "бясстрашным Linux-хакерам". Іншым карыстачам варта пачакаць да 2014 гады.

Нас жа ў дадзеным выпадку цікавіць тое, што SteamOS - гэта, па-першае, Linux-сістэма. І ўжо цікава тое, што ў якасці базы для SteamOS быў абраны Debian GNU/Linux 7, хоць хадзілі чуткі, што гэта гульнявая АС будзе заснавана на Ubuntu.

Непасрэдна ў сістэме задзейнічана ядро Linux 3.10 LTS. У якасці асноўнага інтэрфейсу выкарыстоўваецца прапрыетарны кліент Steam для Linux з рэжымам Big Picture, не адрозны ад варыянту, які пастаўляецца для Ubuntu. Але сістэмнае графічнае асяроддзе заснавана на GNOME 3.4.

У склад SteamOS уваходзіць тыповы набор кансольных утыліт: wget, vim, perl, python 2.7, openssh, usbutils, util-linux, coreutils. Дадатковае ПЗ можна ўсталяваць, падлучыўшы штатныя рэпазітары Debian.

І, па-другое, яшчэ варта адзначыць, што ў SteamOS маецца праграмны пласт Steam Runtime, які забяспечвае бінарную сумяшчальнасць з любой праграмай, скампіляванай для Ubuntu 12.04 LTS. Гэта значыць незалежна ад абнаўлення SteamOS праслойка Steam Runtime будзе забяспечваць працу ўсталяваных гульняў без неабходнасці іх перакампілявання.

Іншымі словамі SteamOS - гэта штосьці накшталт Red Hat Enterprise Linux, але толькі для гульняў, дзе таксама гарантуецца стабільнасць сістэмнага праграмнага інтэрфейсу. І калі ўжо гэта гульнявая АС пайшла па пятах RHEL, то і лагічна чакаць паспяховасці і SteamOS.

Міхаіл АСТАПЧЫК