Вольнае ПЗ прыносіць не толькі свабоду, але і вялікую карысць. У чарговым аглядзе FOSS здабудзем свабоду і карысць пры дапамозе VoIP-кліента Ekiga 4, фотарэдактара і каталагізавальніка Darktable 1.1 і сістэмы для кланавання дыскаў Clonezilla Live 2.

Ekiga 4.0

Камунікацыя ў Інтэрнэт ужо даўно не зводзіцца да перапісцы па электроннай пошце, чатам і інтэрнэт-пэйджарам. Хуткасці інтэрнэт-доступу выраслі, і гутарыць праз Сетку можна голасам ці нават з дапамогай відэаканфэрэнцый. Skype, Google Voice, сістэмы інтэрнэт-тэлефаніі на аснове пратаколу SIP - гэта шырока вядомыя прыклады сэрвісаў на аснове сучасных тэхналогій IP-тэлефаніі. Усё гэта не толькі зручна, але і дазваляе значна скараціць выдаткі на звычайныя тэлефонныя размовы.

Цяпер сафтафоны - гэта практычна абавязковыя праграмы для любога чалавека, які працуе за кампутарам. Таму нельга не адзначыць выхад новай версіі VoIP-кліента Ekiga 4.0, якая была прадстаўлена на мінулым тыдні пасля трох гадоў распрацоўкі.

Першапачаткова праграма развівалася пад імем Gnome Meeting. Гэта прыкладанне з'яўлялася, як цяпер модна казаць, стэкавым для працоўнага асяроддзя GNOME.

Асноўная праца, якая была зроблена ў Ekiga 4.0 - гэта, вядома ж, пераход на сучасныя бібліятэкі графічнага інтэрфейсу GTK3. Новая версія праграмы мае цалкам перапрацаваны карыстацкі інтэрфейс: палепшаны спіс кантактаў, асобнае акно для выкліку, абноўленыя вокны чата і акаўнтаў, новую тэму абразкоў, а таксама цесную інтэграцыю з рабочым асяроддзем GNOME 3.

Але пры гэтым не варта забываць, што гэты сафтафон, як і большасць адкрытых праграм, з'яўляецца кросплатформенным. Ёсць версія і для Windows, якую можна запампаваць з афіцыйнага сайта.

Што тычыцца непасрэдна самой IP-тэлефаніі, то Ekiga выкарыстоўвае для сваёй працы пратакол SIP і адпаведна патрабуе ўліковы запіс ў якога-небудзь SIP-правайдэра. Акрамя таго Ekiga можа працаваць так жа з адкрытым пратаколам H.323, прылады на аснове якога выпускаюць многія вядомыя вытворцы тэлекамунікацыйнага абсталявання.

Ekiga забяспечвае большасць магчымасцяў гэтых тэлекамунікацыйных пратаколаў. Гэта і арганізацыя галасавых выклікаў, і правядзенне аўдыё і відэаканферэнцый, і абмен імгненнымі паведамленнямі, і падтрымка адпраўкі SMS і выканання званкоў на мабільныя і стацыянарныя тэлефоны праз іншых сэрвіс-правайдэраў. Падтрымліваюцца і стандартныя тэлефонныя функцыі, такія як ўтрыманне выкліку, перавод званка і выкарыстанне DTMF для розных інтэрактыўных сэрвісаў.

У новай версіі дададзены наступныя магчымасці:

• падтрымка аўдыёкодэкаў SILK (Skype) і сучасных версій кодэка G.722 - Siren 7 і AMR Wide band;
• шматлікія выпраўленні і аптымізацыя працы пратаколу SIP;
• новы плагін для гукавога фрэймворка PulseAudio;
• частковая падтрымка працы з некалькімі патокамі відэа (H.239).

Але, трэба сказаць, на дадзены момант у Ekiga сярод свабодных сафтафонаў маюцца моцныя канкурэнты - Linphone, SFLPhone, KDE Telepathy. Некаторыя з іх, як Linphone, ужо працуюць на АС Android. Таму распрацоўнікам Ekiga з выхадам чацвёртай версіі гэтага прыкладання зусім не варта расслабляцца, а наадварот - яшчэ больш паскорыць развіццё сваёй праграмы.

Darktable 1.1

Darktable - праграма для дыстрыбутываў GNU/Linux, якая па прызначэнні аналагічная Adobe Photoshop Lightroom. Гэты спецыялізаваны фотарэдактар і каталагізавальнік разлічаны на прафесійных фатографаў і дасведчаных аматараў. Мы ўжо падрабязна знаёміліся з гэтай праграмай раней, калі толькі з'яўляліся яе першыя версіі. Але з тых часоў мінула нямала часу, і гэты фотарэдактар і каталагізавальнік нядаўна дарос ужо да стабільнай версіі, а на мінулым тыдні з'явіўся выпуск пад нумарам 1.1.

Прыкладанне Darktable, як і Adobe Photoshop Lightroom, прызначана выключна для працы з фатаграфіямі. Гэта прыкладанне не для малюнкаў, банэраў і іншых мастацтваў, а для тых, хто робіць фотарэпартажы, фотасесіі, фотапрэзэнтацыі, здымкі ўрачыстых падзей і ўсё такое.

Важнай асаблівасцю праграмы з'яўляецца "неразбуральнае рэдагаванне". Гэта такі рэжым рэдагавання, які не закранае сам зыходны малюнак і дае магчымасць у любы момант вярнуцца да першапачатковай фатаграфіі.

Darktable забяспечвае наступныя асноўныя магчымасці:

• канвэртар RAW;
• стварэнне і кіраванне калекцыямі фотаздымкаў;
• розныя віды маркіроўкі здымкаў;
• падтрымка некаторых фарматаў HDR, праца з звычайнымі графічнымі фарматамі;
• рэдагаванне ў рэжыме 32-біта з плаваючай кропкай на канал, падтрымка графічнай бібліятэкі GEGL;
• перанос параметраў рэдагавання з аднаго фота на іншыя фотаздымкі;
• экспарт апрацаваных фатаграфій у JPG, TIFF, PNG, OpenEXR, PFM float;
• пашыральнасць за кошт дадатковых модуляў.

Аднак усё гэта "неразбуральнае рэдагаванне" патрабуе вялікай кампутарнай магутнасці. На нэтбуку наўрад ці праца праграмы даставіць вялікае задавальненне, хоць па сваіх памерах прыкладанне маленькае і важыць каля 10 мегабайт. І распрацоўнікі настойліва рэкамендуюць выкарыстоўваць праграму на 64-бітных сістэмах.

На момант апошняй версіі ў праграму дададзена шмат змен. Некаторыя з іх:

• падтрымка новых камер;
• пошук падобных малюнкаў;
• рэалізавана групоўка фатаграфій;
• з'явіўся геатэгінг з праглядам каардынат на карце;
• рэалізаваны рэжым працы з падлучаным да сістэмы фотаапаратам;
• маюцца модулі для задзейнічання вылічальнай магутнасці відэакарты;
• экспарт у анлайн-сэрвісы Picasa, Flickr і Facebook.

Праграма кросплатформенная, і з версіяй Darktable 1.1 з'явілася падтрымка Mac OS. А вось версія для Windows існуе пакуль толькі ў праекце.

Clonezilla Live 2.0

Свабодная сістэма кланавання дыскаў Clonezilla Live на нашым сайце вельмі часта згадваецца як альтэрнатыва Acronis True Image або Norton Ghost. Хоць падрабязна пра яе мы яшчэ не распавядалі. А між тым ужо выйшла версія Clonezilla Live 2.0.

Гэта сістэмнае ПЗ для тых карыстальнікаў, якіх хвалюе пытанне: ці можна неяк пераўсталяваць, напрыклад, Windows, не пераўсталяваючы драйверы і праграмы? Такая магчымасць існуе, калі загадзя стварыць пры дапамозе спецыяльнага праграмнага забеспячэння прафілактычны вобраз жорсткага дыска з толькі што усталяванай сістэмай і з усімі драйверамі і праграмамі. Пераўсталёўка сістэмы пры дапамозе такога прафілактычнага вобраза зэканоміць нямала часу.

Clonezilla як раз і прызначана для стварэння такіх прафілактычных вобразаў для наступнага аднаўлення сістэмы. Сістэма здольная кланаваць змест жорсткіх дыскаў або іх асобных частак і захоўваць іх на лакальным носьбіце ці выдаленым рэсурсе. Падтрымліваюцца файлавыя сістэмы: ext2, ext3, ext4, reiserfs, reiser4, xfs, jfs, btrfs, FAT12, FAT16, FAT32, NTFS of MS Windows, HFS+, UFS, VMFS3 and VMFS5.

Гэта ПЗ распрацавана ў тайваньскай лабараторыі Нацыянальнага цэнтра высокапрадукцыйных вылічэнняў (NCHC). Clonezilla Live з'яўляецца дыстрыбутывам, заснаваным на аперацыйнай сістэме Debian Linux.

Дыстрыбутыў распаўсюджваецца ў выглядзе iso-вобраза, які можна запісаць на CD ці флэшку і запусціць у рэжыме LiveCD. Яго памер не перавышае 150 MB. Сістэмныя патрабаванні для Clonezilla з'яўляюцца сціплымі - X86 або x86-64 працэсар і 196 MB RAM.

Галоўнае адрозненне Clonezilla ад камерцыйных рашэнняў - гэта адсутнасць прыгожага графічнага інтэрфейсу. Прыкладанне створана на базе бібліятэкі Curses і мае тэкставы інтэрфейс. Аднак карыстацца сістэмай вельмі лёгка. Кланаванне і аднаўленне сістэмы адбываецца ў некалькі націскаў ENTER.

Пасля загрузкі Clonezilla ў рэжыме Live CD трэба будзе выраць дазвол манітора, мову, тып раскладкі і рэжым devices-images для працы з дыскамі і раздзеламі, выкарыстоўваючы вобразы.

Пасля чаго трэба выбраць месца, куды будзе захаваны вобраз. Для захавання кланаванага вобразу даступны варыянты: лакальныя прылады, сервер SHH, сервер Samba, сервер NFS.

Адзінае, што можа напружыць, гэта тое, што Clonezilla мае сістэму наймення падлучальных дыскаў, характэрную для Linux. Гэта значыць, тут не будзе пазначэнняў дыскаў C, D, як у Windows і трэба ведаць, што азначаюць hda, sda, hdb і г.д.

Clonezilla працуе даволі шустра. У залежнасці ад аб'ёму кланаванага падзелу працэс можа заняць ад некалькіх дзесяткаў хвілін да некалькіх гадзін.

У адрозненне ад простага капіявання камандай dd, у Clonezilla ўваходзяць некалькі утыліт, якія апрацоўваюць дадзеныя дыска перад працай ўтыліты dd, цалкам ігнаруючы свабодныя блокі. Таму ў вобраз ўвойдуць толькі дадзеныя. Іншымі словамі, атрымоўваны вобраз - гэта вобраз створаны з дапамогай утыліты dd, і архіватара з якім можна працаваць на любой аперацыйнай сістэме.

Прафесійныя сістэмныя адміністратары могуць выкарыстоўваць серверны варыянт CloneZilla Server Edition (CloneZilla SE). Гэты спосаб працы дапаможа адміну, калі трэба ўсталяваць па сетцы гатовы вобраз аперацыйнай сістэмы на дзясятак-сотню аднатыпных ПК. Або калі трэба аўтаматызаваць штодзённае стварэнне выявы-бэкапу некалькіх ПК. Тым больш, што Clonezilla можа працаваць у рэжыме масавага кланавання multicast. Але тут мы падрабязна спыняцца не будзем на выкарыстанні SE, так як гэта тэма асобнага артыкула.

Міхаіл АСТАПЧЫК